Niedźwiedź Baribal poluje na sekrety Ciernika i Pokrzywnicy

Baribal: Witajcie, Cierniku i Pokrzywnico. W imieniu moim, niedźwiedzim, jak i wszystkich zwierząt z literackiej dżungli, życzę Wam wszystkiego najlepszego z okazji pierwszej rocznicy istnienia Leniwca!

Pokrzywnica: Dziękujemy! Rozgość się, Baribalu!

Baribal: Nie przybyłem tu jednak tylko po to, by składać życzenia. Bez owijania w związki frazeologiczne: interesuje mnie wszystko to, co czytelnicy Leniwca chcieliby wiedzieć, ale wstydzili się zapytać.

Ciernik: Nie, no co Wy! Nie wstydźcie się!

Baribal: Zazwyczaj pierwsze pytanie w wywiadzie dotyczy przeszłości, początków, źródeł. Ja jednak chcę porządek odwrócić i spytać o przyszłość. Jakie plany ma Leniwiec na nadchodzące miesiące i lata? Macie już rozpisany projekt podboju świata czy raczej chwytacie dzień z epikurejską radością?

Ciernik: Ja chwytam dzień, tak jak rozwielitki w moim stawie. Od planów jest Pokrzywnica. Ona ma ich z osiemdziesiąt na każdą okazję.

Pokrzywnica: Z epikurejską radością podbijamy… e, nie. Z epikurejską radością dajemy się podbijać. I potem się zastanawiamy, czy czujemy się dostatecznie podbici, czy jeszcze nie.

Baribal: Jasne. Ktoś planuje podbój świata, by oglądać rozwielitki mógł ktoś. A jak wyglądają zwyczaje łowieckie w Waszym zakątku dżungli? Czaicie się jak Eskimos nad przeręblem, czy może aktywnie szukacie swych zdobyczy?

Ciernik: Polowania wyglądają podobnie jak próby podboju świata. Czasami ofiara nawinie się sama, czasami musimy się nieźle nachodzić, czaić się cierpliwie całymi dniami, a i tak nie zawsze uda się złowić coś odpowiednio kalorycznego.

Pokrzywnica: Każdy łowca ma swoje sposoby. Ja rzucam się na to, co wyda mi się z jakiegoś powodu interesujące. A te powody są przeróżne: czasem zachęci mnie opis w księgarni (nie powinien być zbyt gładki i sztampowy, musi w nim być coś oryginalnego) czasem opinie na Lubimy Czytać (lubię, kiedy są sprzeczne, jeżeli jednemu odbiorcy książka się podoba, a innemu zupełnie nie, to nabieram ochoty, żeby sprawdzić i wyrobić sobie własne zdanie). Niekiedy zaintryguje mnie udostępniony darmowy fragment, a kiedy indziej znam już jakieś utwory danego autora i jestem ciekawa, co tym razem wymyślił. Z tego powodu lubię też antologie – jeżeli ktoś zamieścił opowiadanie w antologii i ono mi się podobało, to są duże szanse, że zaryzykuję kupno jego książki. Jestem pamiętliwa. Nazwiska tych autorów, którzy zrobili na mnie wrażenie, zostają mi w głowie na długo.

Ciernik: Tak. Opisy książek to ważna sprawa. Ja jeszcze zwracam uwagę na tematykę, musi mi być jakoś bliska, albo na odwrót – totalnie mi obca. Z tym, że w drugim przypadku Pokrzywnica nie zawsze chce się zgodzić na konsumpcję takiej zdobyczy. Może to i dobrze, bo nigdy nie wiadomo, czy z takich lektur wynieślibyśmy coś pozytywnego, a przecież czas nie jest z gumy.

Baribal: Cenicie sobie różnorodność i swobodę. Dietę, jak zauważyłem, też macie różnorodną. E-booki, antologie, self-publishing...

Ciernik: Pewnego razu upolowaliśmy nawet słuchowisko!

Baribal: A czy są jakieś kąski, po które sięgacie z największą przyjemnością? Jeśli tak, to co Wam w nich najbardziej smakuje?

Ciernik: Mój dziadek zwykł mawiać niezbyt ładnie: w dużej ilości nawet czekolada może zbrzydnąć, a co dopiero (i tutaj wstawiał nieładne słowo, ale każdy chyba może użyć własnego zamiennika). I chyba mnie też zaszczepił to podejście, ponieważ mnie najbardziej cieszy płodozmian. Ale zauważyłem jedną rzecz: ciągnie mnie do fantastyki. Jakoś podejrzanie często szukam w tych rejonach. Jednak z przykrością muszę przyznać, ze w większości przypadków czuję się rozczarowany fantastycznymi pozycjami, które upolujemy. I wtedy zwykłem pytać sam siebie: dlaczego mnie do tego ciągnie? Czy to nie jest tylko tęsknota za czasami młodości, gdy fantastyki czytało się dużo? Wydaje mi się, że tak. Na szczęście Pokrzywnica proponuje bardzo urozmaiconą dietę.

Pokrzywnica: Mamy dział Smakowite Kąski i tam umieszczamy na liście te książki, które nam się najbardziej podobały. Zauważyliśmy jedną prawidłowość: jeżeli autor pisze o tym, co mu naprawdę leży na wątrobie, tkwi cierniem w sercu, drąży mózg i wypełnia życie, to pisze dobrze. Oczywiście musi mieć odwagę, bo to musi być pisanie uczciwe. I musi mieć chociaż jakieś podstawy warsztatu, dysponować środkami, żeby to przekazać. Ale wtedy, obojętnie czy to jest tradycyjnie wydana książka, czy dzieło selfpublishera – jest to ciekawe, coś zostawia nam, odbiorcom – w umyśle, w sercu. To jest grunt: pisać o tym, co danego autora naprawdę porusza do kości. My na to mówimy: pisanie flakami.

Ciernik: Tak. Pisanie o pasji, pisanie o tym, co boli lub cieszy, pisanie które zbliża do jakiejś prawdy o człowieku, takie, w którym czytelnik może zobaczyć sam siebie – to nas kręci. Natomiast nie kręcą nas zręcznie napisane fabułki. To stanowczo za mało. Podejrzewam, że przeciętnemu czytelnikowi to może wystarczyć, ale jeśli ktoś prowadzi bloga o książkach, to same fabułki szybko się nudzą.

Pokrzywnica: Ta „fabułkowatość” może być zresztą źródłem Twego, Cierniku, rozczarowania fantastyką. Bo prawdziwa fantastyka też musi kryć w sobie tę prawdę o człowieku, inaczej staje się czystą rozrywką – bawi, ale nie porusza, nie skłania do refleksji. Zabawa jest, owszem, fajna, ale najlepiej, jeśli oprócz zabawy jest jeszcze coś.

Ciernik: Oczywiście, że tak. Ale w ramach SP na prawdziwą, dobrą fantastykę bardzo trudno trafić. Najwięcej jest dzieł pisanych przez młodych, niezbyt oczytanych ludzi, którzy nie mają zbyt wiele do powiedzenia, a jeśli mówią, to za pomocą filmowych obrazów, klisz i skrótów.

Baribal: Mam nadzieję, że w swoich przyszłych łowach napotkacie jak najwięcej takich smakowitych flaczków. Z tego, co miałem okazję u Was czytać, różnie jednak z poziomem bywa. Przejdźmy jednak do aktu konsumpcji, gdyż każdy Wasz posiłek nie jest jedynie daniem, ale wręcz ucztą, z całą socjologiczną otoczką. Dzielicie się upolowaną zdobyczą i uzupełniacie dyskusją miedzy sobą. Z czego narodziła się taka idea literackiego spożycia?

Ciernik: Narodziła się z naszych rozmów. My często tak ze sobą rozmawiamy na różne tematy. Pewnego dnia zaczęliśmy się zastanawiać, dlaczego ludzie już nie rozmawiają o książkach, dlaczego te rozmowy zostały sprowadzone do wymiany suchych informacji: podobało się, fajne, słabe… Dlaczego ludzie boją się mówić o tym, co im dana książka zrobiła, jaką strunę w nich poruszyła? Poczuliśmy, że my chcemy tak rozmawiać, że się nie wstydzimy, i że w tym tkwi nasza siła.

Pokrzywnica: Dodam jeszcze jedno: my się bardzo od siebie różnimy. Mamy odmienne poglądy właściwie na wszystko. Odmienne przemyślenia, inne temperamenty, inne doświadczenia. Właściwie jesteśmy parą przeciwieństw (od płci zaczynając, a na indywidualnych upodobaniach kończąc). Zgadzamy się właściwie tylko w jednym: że różnorodność jest dobra, że dyskusja, dzielenie się obserwacjami z różnych punktów widzenia – to jest wartość. Jest w tym życie, energia, rozwój i wiedza. I to jedno podobieństwo wystarcza, żeby chciało nam się rozmawiać, czytać to samo i zastanawiać się: Ciekawe, co też mój blogowy partner o tym sądzi?

Baribal: Czyli można powiedzieć, ze forma wyrosła organicznie z wymiany opinii na temat czytanych tekstów, literatury w ogólności. Swoją drogą, ja tak wyraźnie tych przeciwieństw w Waszych konsumpcyjnych dialogach nie widzę. Być może to właśnie przez tę magiczną moc rozmowy, która sprawia, że różnice między ludźmi się zacierają. Odmienne opinie jednak rzeczywiście się zdarzały. Czy macie w pamięci taki przypadek, gdy Wasze zdania na temat jednego tekstu były diametralnie różne?

Ciernik: Był jeden taki tekst. Mnie się podobał bardzo, Pokrzywnicę odrzucał. Nie znaleźliśmy  płaszczyzny porozumienia. Dyskusja nie została opublikowana.

Pokrzywnica: Nie została opublikowana, ale nie ze względu na różnicę zdań, bo to akurat było rewelacyjne – wyszedł nam naprawdę wspaniały, ognisty spór. Nie opublikowaliśmy jej z innych względów, pozaliterackich.

Ciernik: A tak przy okazji: pamiętasz, jak się ta książka nazywała? Bo w sumie możemy ją polecić. Może kogoś zainteresuje, to kawał dobrej lektury.

Pokrzywnica: No, nie wiem, czy ja bym ją chciała polecać. Ale niech będzie: podam tytuł i nic więcej nie powiem. Nabieram wody w dziób. To było „Pod prąd” Krzysztofa Jaworskiego.

Baribal: To dopiero zachęta dla czytelników! Rozmowy o tekstach i ogólnie wydobywanie ich z morza wydawniczych bytów jest bez wątpienia Waszym głównym celem. Pamiętajmy jednak, że oprócz łowów i pracy, ważna jest też zabawa.

Na blogu prowadzicie, oprócz dyskusji, także zabawy literackie, drobne okazje do ćwiczenia warsztatu, lub po prostu rozwinięcia pewnego pomysłu. Jak się narodziła ta idea?

Pokrzywnica: Szczerze? Chcieliśmy mieć trochę oddechu. Dla siebie, dla czytelników. Od czasu do czasu coś innego. Wiesz, różnorodność...

Ciernik: A kto wie, być może ze Zwierzęcych Zabaw powstanie kiedyś coś więcej. Myślimy o tym.

Baribal: Droga Pokrzywnico, poruszyłaś tu ważką kwestię, która mnie zainteresowała: ile czasu zajmuje Wam przygotowanie nowego wpisu? Lektura, dyskusja, przygotowanie materiału do posłania w świat?

Ciernik: Z oczywistych względów lektura zajmuje najwięcej. W natłoku spraw i zainteresowań nie zawsze łatwo znaleźć na nią czas. Sama dyskusja trwa krótko, tak jak i późniejsza obróbka tekstu. Jeśli wszystko idzie zgodnie z planem, zamykamy się w tydzień.

Dodam, że przy niektórych pozycjach sporo czasu zajmuje mi wyłuskanie tego, co we mnie one poruszyły. Czuję, na przykład, że książka czegoś ważnego dotknęła, ale nie do końca wiem czego i z jakiego powodu. Wtedy taki tekst trochę błądzi po moich zwojach mózgowych, aż w końcu nastąpi odpowiedni błysk: AHA!

Pokrzywnica: Najtrudniej bywa z e-bookami selfpublishingowymi, bo tam czasem jest tyle błędów, że trudno przez nie przebrnąć. Dlatego wciąż dopominam się o redakcję i korektę, bo na tym selfpublisherzy często oszczędzają, a błędy bardzo przeszkadzają w czytaniu. Naprawdę bardzo. Do dyskusji siadamy, kiedy oboje czujemy się gotowi, czyli mamy jakieś przemyślenia i wyrobione zdanie o książce, ale zdarza się, że dyskusja się rozwija i rozwija, i potem musimy ciąć, bo zrobiłby się kilometrowy wpis.

Baribal: Wynika z tego, że czasem i ofiara potrafi się przyczaić i dziabnąć triumfującego, zdawałoby się, drapieżnika! I nie mam tu na myśli stawania w gardle wywołanego niedoborami redakcji i korekty. Chodzi raczej o ukryty w tekście pazur, który potrafi drasnąć w najmniej spodziewanym momencie.

Ciernik: Bywa, że książka zaskakuje. Na początku wydaje się, że nic specjalnego w niej nie ma, ale w dyskusji rozmówca zaczyna przed nami odsłaniać jakieś zupełnie nieznane krajobrazy, szczegóły, których nie zauważyliśmy i… mamy wtedy ochotę przeczytać jeszcze raz, na nowo.

A czasami lektura pozwala na fajne dryfy w inne tematy, wtedy dyskusje bywają naprawdę dziwne i potem mamy twardy orzech do zgryzienia, jak je przyciąć i co zostawić.

Dlatego namawiamy wszystkich, żeby dyskutowali, zamiast kisić się w swoich wygodnych światopoglądowych i intelektualnych beczkach! Książki są po to, żeby o nich rozmawiać!

Baribal: To prawda. Rozmowa wyciska z tekstu więcej niż sama lektura.

A ja chciałbym wyciągnąć z Was jeden sekret: dlaczego jesteście właśnie Ciernikiem i Pokrzywnicą? Skąd właśnie te zwierzęta jako Wasze awatary? Swoje zwyczaje i cechy ładnie opisujecie na stronie, ale ja chciałbym poznać ducha, który stał za takim wyborem.

Pokrzywnica: Cóż, z charakteru naprawdę przypominam tego ptaszka. Szperam, buszuję w wysokiej trawie, lubię smakowitą, soczystą literaturę. Ale larwą też nie gardzę. Nigdy nie wiadomo, co z niej wyrośnie. Przecież nawet najpiękniejszy motyl był kiedyś niepozorną poczwarką!

Ciernik: A ja nie powiem!

Baribal: Jaki obraz tekstów wydawanych własnym sumptem maluje się przed Waszymi oczyma na podstawie doświadczeń? Czy jest to światek piszących flakami, którym zabrakło dobrej opieki redakcyjnej, czy może większość stanowi klisza? A może jest jeszcze zupełnie inaczej?

Pokrzywnica: Często słyszy się powtarzane bezrefleksyjnie: selfpublishing to nic dobrego. Chcieliśmy się przekonać, czy to prawda. I okazuje się, że to nie jest do końca prawda. Bywają, owszem, zdobycze niejadalne. Ale od czasu do czasu trafiają się naprawdę niezłe książki wydane w ten sposób. Nie warto ufać bezkrytycznie obiegowym sądom, ale sprawdzać samemu. Problem jednak w tym, że czytanie selfpublishingu to jest jazda po bandzie. Możesz trafić na coś, co nie broni się pod żadnym względem, a możesz kupić pełnowartościową książkę, która w niczym nie ustępuje tym wydanym tradycyjnie. Na przykład „Kosowo” Edyty Niewińskiej – dobrze napisana i dobrze zredagowana współczesna powieść obyczajowa, która naprawdę daje do myślenia. „Mężczyźni bez przyczepności” Marcina Osikowicza – na pozór zbiór anegdotek o jeżdżeniu na motorze dla hobbystów, a tak naprawdę – świetna powieść o byciu mężczyzną w dzisiejszym świecie. Albo Krzysztof Bielecki i jego „Defekt pamięci” – aż trudno w skrócie opowiedzieć, co to za książka, ale robi z mózgiem czytelnika przedziwne rzeczy. Albo rozmaite przedsięwzięcia literackie wydawnictwa (absolutnie nietradycyjnego) Pies Łańcuchowy... To, co można wyszperać poza tradycyjnym obiegiem, bywa naprawdę bardzo różne, niekiedy przerażająco słabe, niekiedy rewelacyjne.

Ciernik: Największą siłą i zarazem największą słabością SP jest jego... zróżnicowanie. Tam jest dosłownie wszystko! Ale z tego powodu przedzieranie się przez te propozycje to istna męczarnia. Są platformy SP na widok których dostaję mdłości. Na przykład znalezienie czegokolwiek sensownego na wydaje.pl to niesamowite szczęście. Przekopanie tych ton gruzu jest cholernie czasochłonne. Ale taka jest idea SP, więc chyba nie da się tego uniknąć.

Pisanie flakami samo w sobie nie jest ani wadą, ani zaletą. Można pisać głową, na zimno, i na pewno takie pozycje również znajdą swoich oddanych fanów. Pewien autor powiedział kiedyś: pisz flakami, poprawiaj głową. Właśnie tego ostatniego brakuje większości pozycji SP. Ale ja nie jestem aż tak drobiazgowy w tej kwestii, mnie te błędy aż tak bardzo nie rażą, jak Pokrzywnicę. Jeśli książka złapie mnie za serce bądź za jaja, nie zwracam uwagi na literówki a nawet babole mi nie przeszkadzają. Najgorzej, kiedy treść jest byle jaka, a do tego mamy jeszcze błędy. I takich pozycji jest niestety większość. Ale też nie oszukujmy się: w książkach wydawanych przez wydawnictwa wcale nie jest dużo lepiej. W epoce ciągłego cięcia kosztów książki wydawnictw mają coraz więcej błędów, oszczędza się na okładkach (jakiś czas temu pewna blogerka zrobiła zestawienie książek z tymi samymi okładkami – robi wrażenie). A treść? No cóż, jak dla mnie, jest tak sobie.

Baribal: W dyskusjach na temat wydawania często pojawiają się bardzo ostre zarzuty wobec SP. Wygląda jednak na to, że problem kryje się bardziej w nadprodukcji tekstów, w ilości stron, znaków i liter, przez które trzeba się przekopać, żeby dotrzeć do czegoś wartościowego.

Ciernik: Tak, problem w ilości. Ale tutaj właśnie zjawiamy się my! Znamy ścieżki w tej dżungli!

Baribal: Być może to kwestia istnienia wydawnictw SP, które zwyczajnie oszukują swoich klientów, może wchodzą w grę inne czynniki ludzkie, ale SP nie ma dobrej prasy.

Ciernik: To dwie różne sprawy. Nie ma czegoś takiego jak wydawnictwa SP. SP to zaledwie platformy wydawnicze. One niczego nie obiecują, więc o oszustwie nie ma mowy. No, chyba że masz na myśli dosyć bandycki procent, jaki pobierają za to, że możesz swój (podkreślam to słowo, bo te platformy biorą to, co im dajesz i w to nie ingerują) produkt wystawić w ich platformie. Zazwyczaj biorą za to 50%.

Drugą sprawą są wydawnictwa w rodzaju POD. Te często obiecują gruszki na wierzbie oraz wymagają od autora sporego wkładu finansowego za to, że wydrukują mu na przykład 300 egzemplarzy książki, po czym go z nimi zostawią.

Baribal: Cóż, życzę Wam zatem udanych polowań, samych świetnych tekstów do omawiania i rosnącego zbioru aktywnych użytkowników.

Ciernik: Dzięki! I dzięki za to, że przyczłapałeś w tak duszny dzień do naszego legowiska!

Baribal: Nawiedzenie Waszego legowiska było dla mnie przyjemnością. Najważniejsze, że spędzając z Wami czas na miłej rozmowie, nie wyświadczyłem Wam niedźwiedziej przysługi.

Pokrzywnica: Dziękujemy. Wpadnij jeszcze kiedyś! Uwielbiam gadać z Niedźwiedziami!